رسوب شناسی و ژئوشیمی مرز پرموتریاس در منطقه آبگرم استان قزوین

پایان پالئوزوییک و آغاز مزوزوییک یک بازه ی زمانی بحرانی بوده و تغییرات عمیقی در بوم سازگان زمین اتفاق افتاده است. این تغییرات با عظیم ترین انقراض در طول فانروزوییک همراه بوده است که طی آن در حدود 96 درصد گونه های دریایی و بخش وسیعی از گونه های خشکی از بین رفته اند. در این پژوهش برشی از سازندهای نسن (پرمین بالایی) و الیکا (تریاس زیرین) در منطقه ی کیسه جین آبگرم واقع در جنوب استان قزوین، موردبررسی قرار گرفت. منطقه ی مورد مطالعه در محدوده ی شمال غربی صفحه ی ایران مرکزی قرارگرفته و در زمان انقراض جمعی انتهای پرمین بخشی از قاره ی سیمرین بوده است (واقع در میانه ی اقیانوس های پالئوتتیس و نئوتتیس). اهداف این مطالعه شامل بررسی گذر پرمین-تریاس، تعیین مرز این دوره ها، بررسی رخساره های مرتبط با انقراض و شرایط محیط رسوب گذاری پیرامون مرز پرمین-تریاس بوده است. تعداد یک صد و نه نمونه ی سنگی از طول برش برداشت شد و 108 نمونه ی سنگ کربناته مورد تحلیل ایزوتوپ های پایدار کربن و اکسیژن قرار گرفت. به منظور تعیین محتوای عناصر اصلی، ردیاب و نادر خاکی، 34 نمونه با روش طیف سنج جرمی پلاسمای جفت شده القایی (icp-ms) اندازه گیری شد. نتایج حاصل بیانگر آن است که رخساره های نابهنگام تریاس زیرین که مرتبط با رویداد انقراض جمعی هستند، در منطقه ی کیسه جین آبگرم گسترش یافته اند. بارز ترین این رخساره ها میکروبیالیت ها بوده که شامل ترمبولیت ها (هم اندازه و پنجه ای)، استروماتولیت ها و میکروبیالیت های لامینه ای هستند. علاوه بر این رخساره های االیتیک و رخساره های کنگلومرای پبلی مسطح در پیرامون مرز توسعه? یافته اند. بر اساس نتایج ایزوتوپ کربن، مرز پرمین-تریاس در متراژ 4/2 متری از قاعده ی سازند الیکا شناسایی گردید. ازاین رو بخش آغازین سازند الیکا همچنان متعلق به دوره ی پرمین است. با توجه به نتایج حاصل از مطالعه ی ایزوتوپ پایدار کربن، سه ناپیوستگی در رسوبات پیرامون مرز مشاهده شد. روند کلی منحنی ایزوتوپ حاکی از آن است که ناپیوستگی های مشاهده شده به احتمال زیاد کوتاه مدت بوده اند. مقادیر ایزوتوپ پایدار اکسیژن به علت حساسیت بالای آن نسبت به فرایند دیاژنز دچار بازنشانی شده اند. بدین جهت از این نتایج صرف نظر گردید. مطالعه ی عناصر اصلی نشان از وجود توالی با محتوای بالای رس پیرامون مرز پرمین ـ تریاس دارند. شاخص های اورانیوم برجازا و ناهنجاری سریم حاکی از شرایط اکسیژن دار پیرامون رخداد انقراض هستند. نسبت y/ho مبین آلودگی تمامی نمونه ها (به جز دو نمونه) توسط ذرات آواری (احتمالا رس ها) است. از این رو عدم اطمینانی در مورد منشا عناصر نادر خاکی (دریایی یا آواری) وجود دارد.